Mimo że mamy już końcówkę 2022 r. środki europejskie z nowej perspektywy finansowej (2021-2027) w zasadzie nie zostały jeszcze uruchomione, z wyjątkiem programów finansowych centralnie z poziomu Komisji Europejskiej (jak np. LIFE). Często spotykamy się z pytaniami ze strony przedsiębiorców – kiedy w końcu ruszą nowe konkursy? Wydaje się, że wreszcie możemy przekazać pozytywne informacje!

Podczas cyklu spotkań w ramach InfoWeek Grupy PFR, w których uczestniczyliśmy w zeszłym tygodniu, przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości zgodnie twierdzili, że już w I kwartale 2023 r. uruchomiony zostanie nabór w ramach Priorytetu 1 FENG Wsparcie dla przedsiębiorców. Przedsiębiorcy będą mogli dofinansować projekty modułowe składające się z modułu obowiązkowego oraz modułów obligatoryjnych (tzw. Ścieżka SMART). Jeszcze w grudniu 2022 r. opublikowane mają zostać harmonogramy naborów zaplanowanych z programu FENG na 2023 r.

FENG, czyli następca POIR – co nowego nas czeka?

Kluczową nowością w FENG jest możliwość wsparcia całego procesu B+R+I (tj. prac badawczo-rozwojowych oraz inwestycji) w ramach jednego konkursu. Jak już informowaliśmy wcześniej przedsiębiorcy będą musieli zrealizować moduł obowiązkowy (B+R lub wdrożenie innowacji, dla dużych przedsiębiorców moduł B+R będzie zawsze obligatoryjny), do którego będą mogli dobrać skrojone do swoich potrzeb moduły fakultatywne pozwalające na sfinansowanie np. kosztów internacjonalizacji i promocji na zagranicznych rynkach czy cyfryzacji przedsiębiorstwa. Moduł B+R będzie musiał stanowić min. 20% kosztów kwalifikowanych całego projektu. Takie rozwiązanie stanowi istotną nowość – w POIR przedsiębiorcy, żeby pozyskać środki na prace B+R, inwestycję i udział w zagranicznych targach musieli złożyć 3 odrębne wnioski, a następnie realizować 3 projekty, co wiązało się z bardzo dużymi obciążeniami administracyjnymi. W POIR flagowym konkursem badawczym była Szybka Ścieżka, w FENG dla projektów modułowych przyjęto nazwę Ścieżka SMART (akronim od: sprawnie, modułowo, aktywnie, rozwojowo, technologicznie).

Drugą istotną zmianą jest wprowadzenie tzw. dotacji warunkowej. O ile Ścieżka SMART jest wyjściem naprzeciw potrzebom przedsiębiorców, o tyle dotacja warunkowa spotka się zapewne z chłodnym przyjęciem. Jak rozumieć dotację warunkową? Będzie to finansowanie częściowo bezzwrotne/częściowo zwrotne. Dofinansowanie otrzymywane przez przedsiębiorcę będzie się zawsze składać z dwóch części tj.:

1. części bezzwrotnej – nie będzie podlegać zwrotowi;
2. części zwrotnej (DZ) – będzie podlegać zwrotowi w części lub w całości po zaistnieniu określonych warunków.

Kwota do zwrotu będzie znana po 4 latach od zakończenia realizacji projektu i będzie zależeć opłacalności projektu (wysokości skumulowanych przychodów uzyskanych z wdrożenia). Im wyższy przychód tym mniej do zwrotu. Możliwe będzie rozłożenie płatności na raty.

Wskaźnik R do oceny spełnienia warunku zwrotu dotacji

R= (P/DZ*100%) – 100%

P – skumulowane przychody z wdrożenia wygenerowane przez 4 lata od zakończenia projektu
DZ – część zwrotna dotacji

Jeśli wskaźnik ten będzie poniżej 20% przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu całości dotacji. Regulacje dotyczące dotacji warunkowej, w tym zwłaszcza sposób interpretacji wskaźnika R i wyliczania kwoty do zwrotu są wciąż przedmiotem prac w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Gdy tylko pojawią się nowe, wiążące informacje to napiszemy na ten temat na blogu.

Należy zaznaczyć, że dotacja warunkowa będzie obowiązywać wyłącznie w module wdrożeniowym. W pozostałych modułach dostępne będzie finansowanie w pełni bezzwrotne (klasyczna dotacja).

W ramach każdego modułu przewidziano różne formy pomocy publicznej (np. regionalną pomoc inwestycyjną, pomoc de minimis). Istotne jest, aby uwzględnić te informacje na etapie planowania projektu i opracować budżet w sposób, który będzie najbardziej korzystny dla przedsiębiorcy tj. będzie uwzględniał najwyższą możliwą intensywność dofinansowania. W przypadku modułu internacjonalizacja duże przedsiębiorstwa będą mogły skorzystać wyłącznie z pomocy de minimis, dodatkowo należy więc zweryfikować czy firma dysponuje wolnym limitem tej pomocy.

Zmiany w FENG – na plus czy na minus dla przedsiębiorców? – nasza ocena

Trudno o jednoznaczną ocenę, ponieważ nad częścią zapisów trwają jeszcze prace w Ministerstwie. Na ten moment wydaje się, że plusy przeważają nad minusami. Ścieżka SMART jest rozwiązaniem, o które już dawno apelowali przedsiębiorcy zwracając uwagę na sztuczny podział konkursów. Teraz składając jeden wniosek będzie można dofinansować bardzo różne kategorie kosztów, co w POIR było niemożliwe.

Po stronie plusów można też na pewno zapisać roczne alokacje i tryb ciągły – w FENG konkursy będą trwać do roku, z miesięcznymi odcięciami, po których będzie następować ocena wniosków złożonych w ramach danej rundy. Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli dopracować swoje projekty i nie będą musieli działać pod presją czasu. Krokiem w dobrą stronę jest też wprowadzenie nowych kategorii przedsiębiorstw tj. mid-caps i small mid-caps. W FENG dostęp do szerszej palety programów będą miały firmy, które przekraczają pułapy właściwe dla MŚP, ale daleko im do dużych korporacji.

In minus należy ocenić na pewno fakt wprowadzenia dotacji warunkowej w module wdrożeniowym, co w praktyce oznacza, że przedsiębiorcy planujący wdrażać innowacje na rynek będą musieli wyłożyć więcej środków z własnej kieszeni. O bardziej precyzyjną analizę będzie się można pokusić po opublikowaniu Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych, co ma nastąpić w styczniu 2023 r.

Wsparcie dla dużych przedsiębiorców z FENG – planowane nabory w 2023 r.

Fundusze Europejskie są głównie kierowane do MŚP. Nie oznacza to jednak, że duże przedsiębiorstwa są wykluczone ze wsparcia. W FENG przewidziano sporo możliwości dla dużych firm. Kluczową opcją będzie oczywiście wspomniana już Ścieżka SMART. Duże przedsiębiorstwa będą mogły korzystać ze wszystkich modułów, przy czym:

1. obowiązkowo muszą realizować w projekcie moduł B+R (MŚP mogą wdrażać już posiadane/zakupione wyniki prac B+R);
2. muszą współpracować z MŚP w trakcie realizacji projektu – stanowi to warunek wsparcia ich inwestycji produkcyjnych.

Inne, bardziej niszowe działania, gdzie duże przedsiębiorstwa będą mogły ubiegać się o dotacje to: Wspólne przedsięwzięcia badawcze, TEF AI czy projekty IPCEI. Oczywiście to niejedyne konkursy, które będą dostępne w 2023 r.. O wszystkich nowych naborach będziemy informować na bieżąco!