Cykl życia produktu – co warto wiedzieć?

Czym jest cykl życia produktu?

Zgodnie z definicją cyklu życia produktu, jest to koncepcja, która opisuje ewolucję produktu lub usługi na rynku. Zawiera ona w sobie wszystkie fazy życia produktu, od jego narodzin (powstania), aż po zanik. Oczywiście każda z faz cyklu życia produktu ma swoje specyficzne cechy, a co więcej, długość i dynamika poszczególnych etapów cyklu życia jest zależna od wielu czynników, jak np. typ produktu, branża przedsiębiorstwa, prowadzona polityka działalności czy specyfika rynku. Jednocześnie znajomość, a nawet kształtowanie cyklu życia produktu są bardzo przydatne – np. przy planowaniu funkcjonowania przedsiębiorstwa, prognozie przyszłości produktu czy ubiegania się o uzyskanie dofinansowania w wybranych konkursach na dotacje z Unii Europejskiej. Warto w tym miejscu dodać, że niektóre produkty mogą znacząco odbiegać od standardowych wzorców. W szczególnej mierze dotyczy to tzw. produktów podstawowych lub produktów pierwszej potrzeby, czasem wpływają na to również zmiany w preferencjach konsumenckich wynikające np. z postępu technologicznego czy dużej konkurencji.

Z czego wynika koncepcja cyklu życia produktu?

Tak naprawdę etapy cyklu życia produktu wynikają przede wszystkim ze zmian zachodzących na rynku, takich jak preferencje konsumentów, rosnąca konkurencja czy wielkość popytu. W praktyce fazy cyklu życia produktu odpowiadają jego ewolucji w czasie. Dlatego produkty czy usługi mogą zyskiwać popularność lub tracić na atrakcyjności. Co więcej, w efekcie postępu technologicznego często dochodzi do pojawienia się nowych, lepszych produktów, podobny efekt może również wywołać rosnąca konkurencja. Różnicowanie oferty to nie tylko dobry sposób na dywersyfikację obecności marki na rynku, ale również zyskanie przewagi nad innymi firmami. Przy tym wszystkim nie można zapominać, że rynek zawsze ma ograniczoną przestrzeń. Wraz z dojrzewaniem produktu z czasem dochodzi do nasycenia rynku, od czego bywają też pewne wyjątki – np. wspomniane wcześniej produkty podstawowe.

Fazy cyklu życia produktu

Zależnie od przyjętego przykładu cyklu życia produktu, wyróżnia się określoną liczbę faz. Według jednej z najpopularniejszej koncepcji cyklu życia produktu wyróżnia się 5 kolejnych etapów:

• projektowanie produktu
• wprowadzenie produktu na rynek
• wzrost sprzedaży produktu
• dojrzałość produktu
• spadek sprzedaży produktu

Projektowanie produktu to pierwszy etap, który obejmuje początkowe badania, testy techniczne i inne procesy, które zmierzają do opracowania produktu. Wbrew pozorom w tej fazie produkt nie musi być jeszcze w pełni gotowy. Wszystko to wiąże się z poziomami gotowości technologicznej i jest pomocne nie tylko przy planowaniu prac nad produktem (np. w postaci prac badawczo-rozwojowych), ale również doborze konkursu dotacyjnego. Ta faza często dotyczy start-upów oraz firm dopiero się rozwijających, często już na tym etapie dochodzi do określenia zdolności patentowej.

Wprowadzenie produktu na rynek wiąże się z wdrożeniem danego produktu do sprzedaży. Na tym etapie bardzo istotne są sprawnie prowadzone działania marketingowe, które korzystnie wpłyną na popularność rozwiązania i zwiększenie jego rozpoznawalności. Faza wprowadzenia produktu ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju oraz kolejnych etapów cyklu życia produktu. W tej fazie zalecane jest określenie preferencji, motywacji i zachowań potencjalnych klientów, co pozwoli dopasować strategię handlową, dzięki czemu wprowadzenie na rynek będzie najefektywniejsze.

Faza wzrostu produktu to etap, w którym dochodzi do największego wzrostu sprzedaży produktu. To czas, kiedy generowane są największe zyski. Z uwagi na to, że na rynku mogą pojawiać się konkurencyjne produkty, kluczowe jest utrzymanie klientów i dalsze prace nad wzrostem rozpoznawalności. W tej fazie cyklu życia produktu należy również skupić się na utrzymaniu klientów, a w razie konieczności można też wprowadzać ulepszenia.

Nasycenie/dojrzałość to szczytowa faza cyklu życia produktu i zarazem okres stabilizacji. Fundamentalne na tym etapie jest jak najdłuższe utrzymanie kluczowej pozycji wśród sprzedawców, bowiem rynek jest już do danego produktu „przyzwyczajony”. Warto przyjrzeć się elementom budującym środowisko produktu, np. obsługą klienta czy promocją, czego efektem może być przedłużenie cyklu życia produktu i odsunięcie w czasie spadku produktu.

Gdy kończy się dojrzałość rynkowa produktu, dochodzi do jego spadku. Zgodnie z teoriami biznesowymi, faza ta jest nieuchronna i nastąpi zawsze – niezależnie od podejmowanych decyzji, strategii marketingowej produktu czy stopnia nasycenia rynku produktem. Zwykle za spadek produktu odpowiada jeden z czterech czynników:

• produkt stał się nieaktualny,
• klienci nie są zainteresowani produktem,
• zbyt mocna konkurencja,
• ucierpiał wizerunek marki.

Od pomysłu do sukcesu rynkowego

Droga od pomysłu do sukcesu rynkowego jest długa i skomplikowana, dlatego analiza cyklu życia produktu i zarządzanie cyklem życia produktu nabiera szczególnego znaczenia – zarówno w kontekście odniesienia sukcesu rynkowego, jak i w perspektywie ubiegania się o dotację unijną. W przypadku wielu programów konieczne może być np. określenie fazy cyklu życia produktu, zapotrzebowania rynkowego, perspektyw rozwoju czy nasycenia rynku produktem. Jeśli szukasz dotacji na prace badawczo-rozwojowe nad swoim produktem lub jego wdrożenie, skontaktuj się z naszymi ekspertami. Udzielamy profesjonalnego doradztwa w ramach pozyskiwania dotacji unijnych.