Spis treści
- Wynalazek a zdolność patentowa
- Czym jest poziom wynalazczy?
- Negatywne przesłanki ochrony patentowej – co to takiego?
- PoC, MVP i MMP – co to takiego?
- Patent a dotacje unijne – co warto wiedzieć?
Wynalazek a zdolność patentowa
Badaniem zdolności patentowej zajmuje się Urząd Patentowy, uzyskanie ochrony prawnej nie jest jednak tak proste, jak mogłoby się wydawać. O ile powszechne rozumienie „wynalazku” jest dość jednoznaczne, to jednak w Prawie własności przemysłowej nie wskazano dokładnej definicji dla tego terminu. Mimo to w ustawie zaznaczono, że wynalazek musi posiadać zdolność patentową, w pewnym sensie w rozumieniu prawnym można zatem uznać oba terminy za tożsame. Aby dane rozwiązanie czy produkt uzyskało status wynalazku, konieczne jest spełnienie wszystkich pozytywnych przesłanek patentowych i nieuzyskanie żadnej przesłanki negatywnej. Cztery pozytywne cechy zdolności patentowej to:
- techniczny charakter,
- nowość,
- nieoczywistość (poziom wynalazczy)
- przemysłowa stosowalność.
Aby mieć możliwość uzyskania patentu, spełnione muszą być wszystkie przesłanki zdolności patentowej. Dzięki nim badana jest innowacyjność w sposób zero-jedynkowy. Warto dodać, że przesłanki zdolności patentowej wynalazku nie określają poziomu innowacyjności.
Czym jest poziom wynalazczy?
Kwestia nieoczywistości jest bardzo istotna przy badaniu zdolności patentowej. Rozwiązania, które powstały tylko na bazie istniejącej już wiedzy i nie zostały opracowane w sposób kreatywny i innowacyjny, nie mogą być określane mianem wynalazku. We wspomnianej już ustawie Prawo własności przemysłowej nie wskazano jednak jednoznacznych kryteriów pozwalających na ustalenie faktycznego poziomu wynalazczego. Z tego powodu Urząd Patentowy działa na zasadach „swobody administracyjnej”, przy czym ocena nie może być „dowolna”, wykorzystywane są bowiem odpowiednie instrumenty, takie jak wskaźniki nieoczywistości czy przesłanki techniczne. Do tych ostatnich należą kolejno:
- sformułowanie nieznanego do tej pory problemu,
- problem był znany, ale wynalazca go rozwiązał,
- doszło do zrozumienia do tej pory niezrozumianego zjawiska,
Pozytywne wskaźniki nieoczywistości to natomiast:
- zaskoczenie dla znawcy w danej dziedzinie techniki,
- rozwiązanie zagadnienia wcześniej nierozwiązanego przez ekspertów,
- zaspokojenie uświadomionej od dawna potrzeby społecznej,
- znacząca potrzeba efektywności,
- przełamanie dotychczasowej wiedzy/uprzedzeń,
- działanie na przekór ustalonym trendom,
- nieoczekiwany efekt,
- sukces rynkowy,
- reakcje rynkowe, kupowanie wynalazku.
Nawet jeśli zostaną spełnione wszystkie pozytywne wskaźniki nieoczywistości, poziom wynalazczy nie może zostać przyznany, jeśli występuje choć jeden ze wskaźników negatywnych, tj.:
- połączenie kilku znanych już elementów, o ile nie doszło do efektu synergii lub zmiany ich funkcji,
- wykorzystanie znanego środka technicznego do rozwiązania danego problemu, o ile obie dziedziny się do siebie zbliżone,
- zastąpienie znanego środka ekwiwalentem.
Negatywne przesłanki ochrony patentowej – co to takiego?
Negatywne przesłanki ochrony patentowej mogą przekreślić możliwość uzyskania patentu w Urzędzie Patentowym. Objęcie ochroną patentową będzie niemożliwe, jeśli spełniona będzie którakolwiek z przesłanek negatywnych:
- wynalazek może być wykorzystywany niezgodnie z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (nie jest to tożsame z użytkiem sprzecznym z prawem),
- wynalazek dotyczy odmiany roślin, rasy zwierząt lub czysto biologicznych sposobów hodowli roślin bądź zwierząt oraz wytworów uzyskiwanych takimi sposobami,
- wynalazek dotyczy sposobów leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi, a także sposobów diagnostyki.
PoC, MVP i MMP – co to takiego?
Procedura patentowa jest bardzo czasochłonna, zatem zanim nastąpi objęcie ochroną patentową, cenną wskazówką dla przyszłego inwestora jest określenie statusu rozwiązania w postaci PoC, MVP lub MMP. PoC, czyli Proof od Concent, to początkowy szkic projektu. Zadaniem PoC jest określenie, czy produkt w ogóle da się wdrożyć, czy posiadane są wszystkie niezbędne zasoby lub czy jest rynek na tego rodzaju produkt. MVP (Minimum Viable Product) to z kolei stworzenie funkcjonalnego prototypu lub pierwszej wersji produktu tylko dla ograniczonej liczby użytkowników – celem takiego działania jest zebranie informacji zwrotnej przy relatywnie niskich kosztach produkcji. Pozwoli to na określenie dalszych kroków dla danego wynalazku. MMP (Minimum Marketable Product) to z kolei produkt posiadający minimalny zestaw funkcjonalności, który wprowadza rzeczywistą różnicą dla użytkownika. Ciekawym przykładem skutecznego wdrożenia MMP jest premiera pierwszego iPhone w 2007 roku, urządzenie to nie obsługiwało bowiem wielu podstawowych funkcji dostępnych u konkurencji, np. kopiuj-wklej, MMS czy wideo. Jednym z warunków skutecznego wprowadzenia MMP jest uprzednie zastosowanie MVP.
Patent a dotacje unijne – co warto wiedzieć?
Badanie zdolności patentowej, uzyskanie patentu czy określenie statusu PoC, MVP lub MMP może być bardzo istotne dla nowych pomysłów, które chciałyby ubiegać się o unijne dotacje lub wsparcie ze strony inwestora Venture Capital. W ten sposób przyszły inwestor może uzyskać więcej informacji na temat tego, czy dane rozwiązanie będzie określane jako wynalazek, czy możliwe będzie objęcie ochroną patentową oraz określony zostanie potencjał rozwiązania do komercjalizacji. Ochrona patentowa obejmuje monopol na komercyjne wykorzystanie opracowanego rozwiązania, możliwe jest zatem sprzedawanie wynalazku lub udzielanie na niego licencji. Prawo ochronne dotyczy także przekazywania innym podmiotom możliwości korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy. Warunki zdolności patentowej pozwalają również na zgłaszanie swoich roszczeń w przypadku naruszenia ochrony patentowej.
Określenie statusu swojego pomysłu, rozpoczęcie procedury patentowej, a tym bardziej zakończenie jej sukcesem, może w ogromnej mierze zwiększyć szanse na zainteresowanie ze strony funduszu inwestycyjnego, a także otrzymanie dotacji z Unii Europejskiej. Choć uzyskanie patentu może trwać nawet kilka lat, to jednak już od chwili zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego uzyskuje on część praw z tym związanych. Co więcej przedsiębiorcy zamierzający dokonać zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP, mogą skorzystać z dotacji unijnych pozwalających na sfinansowanie części opłat związanych właśnie z procedurą patentową. Przykładem takiej dotacji jest chociażby ścieżka SMART. W ramach modułu Internacjonalizacja wśród wydatków kwalifikowalnych wyróżniono m. in. koszty urzędowe związane z uzyskaniem lub obroną patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub praw z rejestracji wzoru przemysłowego. Dotyczy to takich wydatków, jak pokrycie kosztów usług pełnomocnika obejmujących przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego i reprezentację przed organem ochrony własności przemysłowej.
