Spis treści

• Transformacja cyfrowa w Unii Europejskiej – ramowe programy wsparcia
• Globalny potencjał Przemysłu 4.0 – sytuacja w wybranych krajach
• Przemysł 4.0 w polskich realiach
• Zainteresowanie polskich przedsiębiorców Przemysłem 4.0 – raport GUS

Na przestrzeni ostatnich lat tempo rozwoju technologii drastycznie się zwiększyło. Coraz częściej zaobserwować można pojawianie się nowych przełomowych innowacji (ang. disruptive innovations). W dużej mierze jest to spowodowane powstawaniem i rozwojem technologii i rozwiązań Przemysłu 4.0 (ang. Industry 4.0).

Znany również pod nazwą czwartej rewolucji przemysłowej, Przemysł 4.0 jest koncepcją zapoczątkowaną w Niemczech w 2011 r. i wprowadzoną w życie 2 lata później. Wraz z jego fenomenem powstało wiele podobnych koncepcji jak np. Japońskie “Society 5.0”, Chińskie “Chinese Manufacturing 2025” czy Amerykańskie “Industry Connected 4.0/Smart Manufacturing Leadership Coalition”. Są to przykłady inicjatyw krajów będących liderami pod względem rozwoju oraz przemysłu. Jak jednak mają się rozwiązania oraz technologie Przemysłu 4.0 do polskiej gospodarki, i w jakim stopniu są wspierane i wykorzystywane?

W celu zrozumienia tych zależności oraz ułatwienia przyszłej analizy i badań polskich przedsiębiorstw pod tym względem przeprowadzone zostały badania dotyczące stopnia dostosowania wybranych przedsiębiorstw do wymogów gospodarczych, jakie stawia Przemysł 4.0. Metodologia jak i całość badań została zrealizowana przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) oraz przedstawiona w raporcie z 2020 r. Uwzględnione zostały zarówno podstawowe pojęcia, idee i rozwiązania Przemysłu 4.0, jak i opis metodologii, analiza wyników oraz rekomendacje jednostki badawczej. Ważnym aspektem było również rozpoznanie trendów kreujących się na poszczególnych rynkach. Pozwala to zrozumieć na czym skupia się dana gospodarka, czego jej brakuje oraz w jakim stopniu wykorzystuje potencjał rozwiązań Przemysłu 4.0.

Transformacja cyfrowa w Unii Europejskiej – ramowe programy wsparcia

Zainteresowanie Unii Europejskiej koncepcją Przemysłu 4.0 było praktycznie natychmiastowe wraz z wprowadzeniem w życie niemieckiego planu Industy 4.0. Zaczynając od podstawowych badań dotyczących chociażby inteligentnych czujników, systemów cyber-fizycznych, inteligentnych systemów produkcji czy też operacji związanych z przetwarzaniem danych chmurą odnotowywane były coraz większe sukcesy. W związku z tą inicjatywą Unia Europejska rozpoczęła swój największy dotychczas w historii program badań i innowacji Horyzont 2020 realizowany w perspektywie finansowej 2014-2020. Na jego realizację przeznaczone zostało niemal 80 mld EUR i dążył on do między innymi wsparcia powstawania fabryk przyszłości (FoF), które mają być czystsze, wydajniejsze i bardziej przyjazne dla środowiska niż obecne fabryki. W latach 2021-2027 kontynuację tego ramowego programu stanowi Horyzont Europa, który jest ukierunkowany na wspieranie badań i wdrażanie innowacji m.in. w obszarze cyfryzacji. W aktualnej perspektywie, Horyzont Europa dysponuje rekordowym budżetem w wysokości 95,5 mld euro (tj. niemal o 1/3 większym niż jego poprzednik). Ten wzrost nakładów stanowi jednoznaczny sygnał, że Unia Europejska stawia na wykorzystanie nowoczesnych technologii informatycznych w gospodarce.

Globalny potencjał Przemysłu 4.0 – sytuacja w wybranych krajach

Stany Zjednoczone

Koncepcja Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT) powstała w 2012 r. w Stanach Zjednoczonych. Umożliwiła ona o wiele szybszą i płynniejszą komunikację wewnątrz przedsiębiorstwa zarówno wśród ludzi jak i maszyn. Tak skonstruowany przepływ informacji umożliwia znacznie szybsze i dokładniejsze podejmowanie decyzji przez decydentów. Nie powinno więc dziwić, że gospodarka Stanów Zjednoczonych kładzie szczególnie duży nacisk na informatyczne aspekty koncepcji Przemysłu 4.0. Wśród nich wyróżnić można np.: przetwarzanie w chmurze, analizę i wizualizację danych Big Data czy też wirtualną rzeczywistość (VR).

Japonia

Japońskie inicjatywy wykorzystujące rozwiązania Przemysłu 4.0 takie jak Society 5.0 czy Industrial Value Chain (IVI) dążą do kolaboracji oraz współpracy przedsiębiorstw. Władze Japonii uważają, że właśnie poprzez współpracę będą w stanie zapewnić najwięcej korzyści dla społeczeństwa oraz zmniejszyć rywalizację konkurencyjną. Stawiają w dużej mierze na podłączenie jak największej ilości jednostek doInternetu oraz Internetu Rzeczy (IoT).

Chiny

Chińska gospodarka natomiast koncentruje się przede wszystkim na rozwoju przemysłu. Inicjatywy takie jak Chinese Manufacturing 2025 czy Made in China 2025 chcą wspomóc dalszy rozwój przemysłu poprzez wprowadzanie cyber-fizycznych systemów oraz automatyzacji np. linii produkcyjnych. Ma to na celu zwiększenie jakości i wydajności wytwarzanych produktów, co z kolei umożliwi państwu osiągnięcie statusu potęgi produkcyjnej świata.

Przemysł 4.0 w polskich realiach

Poważne przedsięwzięcia związane z wprowadzaniem innowacyjnych technologii Przemysłu 4.0 w Polsce są w dużej mierze na etapie planowania. Większość polskich przedsiębiorstw, które korzystają z rozwiązań Przemysłu 4.0 ma do czynienia z gotowymi już technologiami. Brak w Polsce dostawców innowacyjnych rozwiązań mogących konkurować na rynku globalnym. Nie oznacza to jednak, że nie ma podejmowanych działań w tym kierunku. Polskie przedsiębiorstwa wykazują szybki postęp w zakresie elektroniki i informatyki (np.: technologie Big Data, Deep Learning) co daje im szansę, aby wykazać się na rynku międzynarodowym lub znaleźć swoją niszę. Ponadto realizowane są projekty jak np. „Polska Platforma Przemysłu 4.0” stanowiące część „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)”. Mają one na celu wsparcie polskich przedsiębiorstw oraz tworzenie Hubów Innowacji Cyfrowych, które sprawią, że polskie przedsiębiorstwa staną się bardziej konkurencyjne.

Zainteresowanie polskich przedsiębiorców Przemysłem 4.0 – raport GUS

Z badań GUS wynika, że polskie przedsiębiorstwa korzystające z rozwiązań Przemysłu 4.0 wykorzystują przede wszystkim te związane z elektroniką i informatyką jak np.: Internet Rzeczy, sztuczna inteligencja czy przetwarzanie w chmurze (48%). Jeśli chodzi o wysoce zaawansowane linie produkcyjne przetwarzające zamówienia bez udziału człowieka są używane przez jedynie 2% przedsiębiorstw, natomiast linie będące w stanie przezbroić się bez udziału człowieka wykorzystuje jedynie 0,4% firm. Przedsiębiorcy zapytani o powód niekorzystania z powyższych technologii w 70% wskazywali na brak takiej potrzeby. Ponadto prawie połowa (47,4%) przedsiębiorstw zadeklarowała, że poziom ich nakładów inwestycyjnych nie zwiększył się w ciągu ostatnich kilku lat. Zwiększył się on natomiast pośród 28,3% ankietowanych przedsiębiorstw. Zgodnie z wynikami badań zaprezentowanymi wyżej oraz ujętymi w raporcie GUS, polskie przedsiębiorstwa są bardziej skłonne do wprowadzanie rozwiązań informatycznych wpływających na przepływ informacji oraz poprawę wydajności pracy, niż tych związanych z ulepszaniem lub wymianą fizycznego sprzętu jak np.: linie produkcyjne. Nie jest to jednak koniecznie zła praktyka. Polski rynek wciąż jest otwarty na innowacyjne i przełomowe rozwiązania Przemysłu 4.0 w szczególności z zakresu automatyzacji produkcji. W połączeniu z już istniejącymi na rynku rozwiązaniami informatycznymi, odpowiednim planowaniem oraz finansowaniem istnieje ogromny potencjał dla wielu polskich przedsiębiorstw zarówno w Polsce jak i na rynku międzynarodowym. Koncepcja Przemysłu 4.0 jest stosunkowo młoda i na bieżąco pojawiają się w jej obrębie nowe trendy, nisze czy unikalne rozwiązania jak np.: próby integracji technologii Blockchain i Przemysłu 4.0. Pozostaje to jednak w kwestii przedsiębiorców jak wykorzystają oni te szanse i w jaki sposób postanowią inwestować w rozwój swojej organizacji. W nowej perspektywie finansowej (2021-2027) przewidziano szereg działań wspierających inwestycje w cyfryzację i automatyzację. Tym samym zniesiona zostanie bariera finansowa, na którą często wskazują przedsiębiorcy. Do upowszechnienia technologii Przemysłu 4.0 konieczne jest jeszcze pokonanie bariery psychologicznej (zmiana mentalności). W małych podmiotach wciąż bowiem dość powszechne jest przekonanie, że cyfryzacja nie jest niezbędna do biznesowego rozwoju przedsiębiorstwa.

Źródło:
W teście wykorzystano wyniki raportu Głównego Urzędu Statystycznego Wypracowanie metodologii oraz badanie stopnia dostosowania wybranych przedsiębiorstw do wymogów gospodarczych, jakie stawia czwarta fala rewolucji przemysłowej (Przemysł 4.0) (Warszawa, 2020), dostępnego pod linkiem:
https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6337/13/1/1/raport_koncowy_przemysl_4.0.pdf