Pomoc de minimis – czym jest, jakie są jej pułapy. Analizujemy projekt nowego rozporządzenia KE

Spis treści

• Pomoc de minimis – informacje wprowadzające
• Pomoc de minimis – obowiązujące limity
• Gdzie sprawdzić aktualny limit wykorzystania pomocy de minimis?
• Jednorazowa amortyzacja a pomoc de minimis
• Pomoc publiczna a pomoc de minimis w kontekście Funduszy Europejskich
• Kto nie może skorzystać z pomocy de minimis?
• Wyższe pułapy pomocy de minimis od 2024 r.
• Pomoc de minimis w projektach unijnych

Pomoc de minimis – informacje wprowadzające

W Unii Europejskiej wolny rynek podlega szczególnej ochronie. Wsparcie ze strony państwa może prowadzić do ograniczenia konkurencyjności, stąd też pomoc publiczna może być udzielana tylko w ściśle określonych warunkach. Zasady dopuszczalności pomocy publicznej zostały wskazane w art. 107-109 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Pomoc de minimis ze względu na stosunkowo niską wartość jest traktowana jako taka, która nie jest w stanie naruszyć konkurencji i wywierać wpływu na handel między państwami członkowskimi UE ma więc nieco inny status niż pomoc publiczna.
Pomoc de minimis stanowi szczególny rodzaj pomocy udzielanej przedsiębiorcy przez państwo. Zasady jej przyznawania reguluje Rozporządzenie Komisji Europejskiej 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. O formie przyznawanej pomocy decydują państwa członkowskie. Polscy przedsiębiorcy mogą korzystać z pomocy de minimis m.in. w formie zwolnień podatkowych, umorzeń odsetek i ZUS, pożyczek i kredytów preferencyjnych czy dotacji (np. na szkolenia, inwestycje).

Pomoc de minimis – obowiązujące limity

Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem limit pomocy de minimis dla jednego podmiotu gospodarczego wynosi 200 tys. euro na przestrzeni 3 lat (tj. w ciągu bieżącego roku podatkowego i dwóch poprzedzających go lat). Dla firm z sektora drogowego transportu towarów wiążący jest limit w wysokości 100 tys. euro. Co warte podkreślenia Rozporządzenie wprowadza pojęcie „jednego przedsiębiorstwa”. W dużym skrócie oznacza ono, że jeśli firma ma złożoną strukturę (np. posiada udziały w innych firmach, inne podmioty posiadają w niej udziały i mogą na nią wywierać wpływ), na którą składa się wiele jednostek posiadających odrębną osobowość prawną to wówczas należy traktować ją jako jeden podmiot gospodarczy, do którego zastosowanie ma jeden limit pomocy de minimis. Rozporządzenie dokładnie określa relacje, których zaistnienie między podmiotami decyduje o tym, że należy je traktować jako jedno przedsiębiorstwo. Firmy, które mają złożoną strukturę, a chcą korzystać z pomocy de minimis powinny więc w pierwszej kolejności zweryfikować czy po uwzględnieniu powiązań z innymi podmiotami (i udzielonej im pomocy) wciąż dysponują wolnym limitem.

Gdzie sprawdzić aktualny limit wykorzystania pomocy de minimis?

Limit otrzymanej pomocy de minimis można w prosty sposób zweryfikować w Urzędzie Ochrony i Konkurencji Konsumenta korzystając z internetowego Systemu Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (w skrócie SUDOP). Baza SUDOP zawiera m.in. informacje o wszelkiej pomocy publicznej i pomocy de minimis udzielonej danemu beneficjentowi. Aby dokonać takiego sprawdzenia wystarczy wpisać NIP firmy oraz w części „Zakres pomocy” zaznaczyć opcje „tylko de minimis” oraz „tylko 3 lata wstecz”. Dodatkowo jeśli firma ma złożoną strukturę – zgodnie z tym co pisaliśmy wyżej – należy dokonać sprawdzenia dla wszystkich podmiotów powiązanych i zsumować wyniki. W niektórych konkursach wsparcie udzielane jest wyłącznie w formie pomocy de minimis stąd też istotne jest, aby zweryfikować stan wykorzystaniu limitu przed podjęciem decyzji o aplikowaniu.

Jednorazowa amortyzacja a pomoc de minimis

Warto pamiętać, że jednorazowy odpis amortyzacyjny stanowi pomoc de minimis (zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Jednorazowa amortyzacja w ramach pomocy de minimis przysługuje podmiotom, które rozpoczęły działalność oraz małym podatnikom.

Pomoc publiczna a pomoc de minimis w kontekście Funduszy Europejskich

Kluczowe różnice pomiędzy pomocą publiczną a pomocą de minimis odnoszą się do:

1. intensywności wsparcia (pomoc de minimis jest zwykle najbardziej atrakcyjna dla przedsiębiorców i wiąże się z koniecznością wniesienia niskiego wkładu własnego),

2. wielkości pomocy i obowiązujących limitów (pomoc de minimis to pomoc o stosunkowo niskiej wartości, jest obwarowana ww. limitami, pomoc publiczna może przybierać formę nawet wielomilionowych dotacji, pozwala na sfinansowanie naprawdę dużych inwestycji),

3. konieczności spełnienia tzw. efektu zachęty (w przypadku pomocy publicznej od beneficjenta wymagane jest spełnienie tzw. efektu zachęty, co oznacza, że nie można rozpocząć realizacji projektu i kwalifikować wydatków przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie, gdy wsparcie jest udzielane w formie pomocy de minimis spełnienie efektu zachęty nie jest wymagane).

Kto nie może skorzystać z pomocy de minimis?

Z możliwości skorzystania z pomocy de minimis wykluczone są następujące grupy podmiotów:

• przedsiębiorcy działający w sektorze rybołówstwa i akwakultury, objęci rozporządzeniem Rady (WE) nr 104/2000,

• przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją podstawową produktów rolnych wymienionych w Załączniku I do Traktatu Wspólnoty Europejskiej;

• przedsiębiorstwa prowadzące działalność w sektorze przetwarzania i wprowadzenia do obrotu produktów rolnych wymienionych w Załączniku I do Traktatu Wspólnoty Europejskiej, jeżeli wielkość pomocy jest uzależniona od oceny lub ilości produktów zakupionych od pierwotnych producentów produktów rolnych lub wprowadzonych na rynek, bądź jej udzielenie jest uzależnione od przekazania jej producentom tych produktów;

Pomoc de minims nie może być również udzielona na działalność związaną z wywozem do państw trzecich lub państw członkowskich ani na działalność uwarunkowaną pierwszeństwem korzystania z towarów krajowych w stosunku do towarów sprowadzanych z zagranicy.

Wyższe pułapy pomocy de minimis od 2024 r.

Na przełomie czerwca i lipca Komisja Europejska przeprowadziła szeroko zakrojone konsultacje i zebrała ponad 130 propozycji zmian zapisów rozporządzenia nr 1407 dotyczącego pomocy de minimis. Zebrane idee zostały wykorzystane w procesie opracowywania nowego rozporządzenia, którego treść została zatwierdzona przez KE 15 listopada 2022 r. Co się zmieni?

• Przede wszystkim projekt nowego rozporządzenia przewiduje zwiększenie limitów progów pomocy de minimis: podstawowy pułap ma wzrosnąć z kwoty 200 tys. euro do 275 tys. euro. Z kolei przedsiębiorcy z sektora drogowego transportu towarów będą mogli wykorzystać limit 137,5 tys. EUR na przestrzeni 3 lat (aktualnie limit ten wynosi 100 tys. EUR).

• Z perspektywy przedsiębiorców istotną zmianą ma być również ograniczenie obciążeń administracyjnych.

• Wprowadzony ma zostać także obowiązek korzystania z rejestru publicznego, w którym państwa członkowskie będą zawierać pełne informacje o udzielonej pomocy de minimis. Dotychczas państwa członkowskie miały możliwość ustanowienia takiego centralnego rejestru, dopuszczalne było również rozwiązanie alternatywne zakładające pozyskanie oświadczenia o uzyskanej pomocy od beneficjenta. Proponowane rozwiązanie z jednej strony ma zwiększyć przejrzystość i dostępność informacji, a z drugiej zmniejszyć obciążenie przedsiębiorców.

Jak widać nowe rozporządzenie nie przewiduje rewolucyjnych zmian. Odpowiada natomiast na postulaty zgłaszane przez przedsiębiorców oraz organizacje pozarządowe. Korekta progów uwzględniająca inflację pozwoli firmom w większym stopniu skorzystać ze wsparcia finansowego. Proponowane zmiany mają choć trochę ograniczyć negatywne efekty dużego wzrostu cen, z którymi muszą się mierzyć przedsiębiorcy, zwłaszcza na przestrzeni ostatnich dwóch lat. Nowe pułapy pomocy zaczną obowiązywać od 2024 r.

Pomoc de minimis w projektach unijnych

Wiele programów pomocowych przewiduje udział de minimis. Dofinansowanie z Funduszy Europejskich nierzadko jest udzielane właśnie w tej formie. Z pomocy de minimis przedsiębiorcy mogli np. sfinansować koszty prac przedwdrożeniowych w Szybkiej ścieżce czy koszty związane z automatyzacją i robotyzacją w ramach konkursu Przemysł 4.0 organizowanego przez PARP. W nowej perspektywie finansowej, z której konkursy lada moment się rozpoczną również przewidziano zaangażowanie pomocy de minimis (np. w FENG w ramach Wsparcia modułowego).