Spis treści

• Projekty UE wpisujące się w KIS
• Lista Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS)
• Szczegółowy opis Krajowych Inteligentnych Specjalizacji
  • KIS 1. Zdrowe społeczeństwo
  • KIS 2. Nowoczesne rolnictwo, leśnictwo i żywność
  • KIS 3. Zrównoważone (BIO)produkty, (BIO)procesy i środowisko
  • KIS 4. Zrównoważona energia
  • KIS 5. Inteligentne budownictwo zeroemisyjne
  • KIS 6. Transport przyjazny środowisku
  • KIS 7. Gospodarka o obiegu zamkniętym
  • KIS 8. Zaawansowane materiały i nanotechnologia
  • KIS 9. Elektronika i fotonika
  • KIS 10. Technologie informacyjne, komunikacyjne oraz geoinformacyjne
  • KIS 11. Automatyzacja i robotyka
  • KIS 12. Przemysły kreatywne
  • KIS 13. Technologie morskie

Projekty UE wpisujące się w KIS

Celem głównym Krajowych Inteligentnych Specjalizacji jest skupienie inwestycji na działalność B+R+I tj. badawczo-rozwojowo-innowacyjną w obszarach cechujących się największym potencjałem innowacyjnym i konkurencyjnym. Rozwój tych obszarów ma przyczynić się do wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia społeczeństwa, a także stanu środowiska naturalnego. Przez Krajowe Inteligentne Specjalizacje rozumie się więc obszary działalności o największym potencjale rozwoju. Skupienie inwestycji w tych branżach ma przyczyniać się do transformacji gospodarki krajowej poprzez tworzenie innowacyjnych rozwiązań.

Podejmowanie inicjatyw wpisujących się w krajowe inteligentne specjalizacje jest szeroko promowane w ramach programów wsparcia unijnego. W nowej perspektywie służyć temu ma program FENG – Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, FEPW – Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, a także program Horyzont Europa (Horizon Europe). Każde z województw posiada także Regionalne Inteligentne Specjalizacje czyli RIS przedstawione w Regionalnej Strategii Innowacji. RIS-y jak sama nazwa wskazuje stanowią odpowiednik krajowych inteligentnych specjalizacji na poziomie województw. Władze regionu definiują RIS-y stosownie do specyfiki danego obszaru z uwzględnieniem kierunków, które powinny przyczynić się do jego dynamicznego, a jednocześnie zrównoważonego wzrostu.

Inteligentne specjalizacje w dotacjach unijnych

Wcześniej wspomnieliśmy, że to programy unijne mają wspierać rozwój obszarów inteligentnych specjalizacji – jak to się więc wiąże z dotacjami? Przedsiębiorcy realizujący projekty współfinansowane ze środków unijnych w zależności od wybranej dotacji o charakterze innowacyjnym, bądź to regionalnej bądź ogólnokrajowej muszą wykazać zgodność z KIS lub RIS w zakresie minimalnym wskazanym w dokumentacji konkursowej. Przykładowo w Ścieżce SMART należy wykazać zgodność modułu B+R z jedną KIS, ale można także wybrać więcej przy czym należy wskazać tę dominującą.

Lista Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS)

KIS 1. ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO           

KIS 2.  NOWOCZESNE ROLNICTWO, LEŚNICTWO I ŻYWNOŚĆ       

KIS 3. ZRÓWNOWAŻONE (BIO)PRODUKTY, (BIO)PROCESY i ŚRODOWISKO            

KIS 4. ZRÓWNOWAŻONA ENERGIA        

KIS 5. INTELIGENTNE BUDOWNICTWO ZEROEMISYJNE  

KIS 6. TRANSPORT PRZYJAZNY ŚRODOWISKU    

KIS 7. GOSPODARKA O OBIEGU ZAMKNIĘTYM  

KIS 8. ZAAWANSOWANE MATERIAŁY I  NANOTECHNOLOGIA     

KIS 9.  ELEKTRONIKA I FOTONIKA            

KIS 10. TECHNOLOGIE INFORMACYJNE, KOMUNIKACYJNE ORAZ GEOINFORMACYJNE    

KIS 11. AUTOMATYZACJA I ROBOTYKA  

KIS 12. PRZEMYSŁY KREATYWNE              

KIS 13. TECHNOLOGIE MORSKIE

Szczegółowy opis Krajowych Inteligentnych Specjalizacji

KIS 1. Zdrowe społeczeństwo

W ramach KIS 1. Zdrowe społeczeństwo zakres dotyczy nowych produktów i technologii, diagnostyki i terapii chorób oraz wytwarzania produktów. Szerzej mówiąc zaliczyć można do działu nowych produktów i technologii:

• Badania i rozwój produktów leczniczych – w tym metody, narzędzia i procesy prowadzące do uzyskania produktów leczniczych, B+R w zakresie substancji czynnych, nowej drogi podania, formulacji, formy, technologie pozwalające na uzyskanie efektu kontrolowanego, zwiększenie efektywności, obniżenie kosztów czy poprawę bezpieczeństwa.
• Produkty lecznicze terapii zaawansowanych (AMTP) oraz biologiczne – obejmujące prace nad nowatorskim wykorzystaniem komórek macierzystych i/lub progenitorowych i/lub innych komórek/tkanek podawanych zarówno w układzie autologicznym, jak i allogenicznym.
• Badania i Rozwój innowacyjnych suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego – zakres obejmuje innowacyjne technologie stosowane w opracowaniu suplementów diety oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
• Urządzenia i wyroby medyczne – w tym urządzenia diagnostyczne, terapeutyczne, rehabilitacyjne i kompensacyjne, ich rozwój, wdrażanie, projektowanie i produkcję.
• Technologie medyczne – są to innowacyjne technologie medyczne znajdujące bezpośrednie lub pośrednie zastosowanie w ochronie zdrowia. (Technologie regeneracyjne, sztuczne narządy, technologie materiałowe w medycynie)
• Informatyczne narzędzia medyczne – w tym ich tworzenie i wykorzystanie w postaci innowacyjnych rozwiązań programistycznych, zaawansowanych metod obliczeniowych i symulacyjnych, w tym algorytmów uczenia maszynowego i analizy Big Data, opracowywanych na potrzeby i/lub przy udziale specjalistów opieki zdrowotnej i płatników.

Dział Diagnostyki to natomiast diagnostyka obrazowa oraz oparta na innych technikach detekcji obejmująca obszar nowoczesnej i wydajne j diagnostyki chorób opartej o wskazane techniki. Kolejno zalicza się markery/testy, które obszarem obejmują opracowywanie innowacyjnych i skutecznych metod diagnostyki chorób. Jest to także telemedycyna czyli innowacyjne działania wykorzystujące technologie pomiarowe, informacyjne i komunikacyjne (ICT), koordynowana opieka zdrowotna, nowe cele prewencyjne i/lub terapeutyczne oraz badania kliniczne.

Wytwarzanie produktów to natomiast obszar obejmujący produkty lecznicze, biologiczne, biologicznie zrównoważone, innowacyjne, generyczne oraz wyroby medyczne, suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, kolejno są to substancje czynne produktów leczniczych, dermatologiczne i kosmetyczne produkty lecznicze do stosowania zewnętrznego oraz innowacyjne produkty lecznicze pochodzenia naturalnego.

KIS 2. Nowoczesne rolnictwo, leśnictwo i żywność

To rodzaj specjalizacji, który obejmuje swoim zakresem obszar związany z produkcją roślinną i zwierzęcą, glebą i użytkami rolnymi oraz maszynami rolniczymi, nawozami, żywnością, leśnictwem i meblarstwem. Tutaj także spotkamy się z odrębnymi działami w ramach, których wyróżniono działania takie jak elementy wspólne dla innowacji sektora rolno-spożywczego i leśno-drzewnego, gleba i użytki rolne – innowacje na rzecz poprawy żyzności i produktywności gleb, postęp biologiczny w produkcji roślinnej i zwierzęcej, technologia produkcji roślinnej i zwierzęcej, maszyny i urządzenia rolnicze, nawozy organiczne i mineralne, środki ochrony roślin i regulatory wzrostu, produkcja, magazynowanie, przechowalnictwo, przetwórstwo płodów rolnych i produktów zwierzęcych, innowacyjne metody pozwalające na poprawę dobrostanu i ochronę zdrowia zwierząt, żywność a konsument, nowoczesne leśnictwo, innowacyjne produkty drzewne i drewnopochodne, indywidualizacja produkcji meblarskiej oraz innowacyjne procesy i produkty w przemyśle celulozowo-papierniczym i opakowaniowym.

KIS 3. Zrównoważone (BIO)produkty, (BIO)procesy i środowisko

Ta inteligentna specjalizacja uwzględnia obszary badawcze z zakresu biotechnologii oraz zielonej chemii tj. technologii niskoemisyjnych i energooszczędnych. Dzięki tej specjalizacji możliwe jest zniwelowanie negatywnego wpływu człowieka na środowisko, zatrzymane jego degradacji a także zwiększone wykorzystanie surowców odnawialnych zamiast tych, które nie są. Specjalizacja swoim zakresem obejmuje także technologie produkcji innowacyjnych i funkcjonalnych materiałów, środków i substancji chemicznych, które zapewniają efektywne wykorzystywanie zasobów surowcowych wraz z poszanowaniem środowiska poprzez zapobieganie tworzenia się odpadów, efektywne zarządzanie nimi, a także produktami ubocznymi z procesów produkcyjnych. W działania KIS 3 wlicza się biosurowce, innowacyjne procesy (BIO)technologiczne, bioprodukty i produkty chemii specjalistycznej oraz biotechnologie w ochronie środowiska.

KIS 4. Zrównoważona energia

Inteligentna specjalizacja uwzględnia wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii cieplnej i elektrycznej oraz innowacyjne metody pozyskiwania produktów energetycznych. Szczególny nacisk w ramach tej krajowej inteligentnej specjalizacji kładzie się na technologie optymalnego wykorzystania lokalnego i regionalnego potencjału surowcowego. Działania przyczyniać się mają do zwiększania odporności systemu wytwórczego, wzrostu bezpieczeństwa energetycznego oraz rozwoju technologii gospodarki zamkniętej w energetyce. W KIS 4 obszary główne to wytwarzanie energii, smart grids / inteligentne sieci elektroenergetyczne, magazynowanie energii, OZE – odnawialne źródła energii, energetyka prosumencka oraz energia z odpadów paliw alternatywnych i ochrona środowiska.

KIS 5. Inteligentne budownictwo zeroemisyjne

Obszar specjalizacji wspiera rozwój ekoprojektowania, materiałów budowalnych i technologii ich wytwarzania o możliwie najniższym śladzie ekologicznym, technologii redukujących pracochłonność i ilość odpadów, technologii OZE, magazynów, ciepła, chłodu i energii elektrycznej, energooszczędnych systemów HVAC i oświetlenia zasilanych OZE, systemów gospodarki wodą zintegrowanych z budynkiem, zintegrowanych oraz inteligentnych systemów informatycznych sterujących BACS. Zakres specjalizacji obejmuje materiały i technologie, systemy energetyczne budynków, rozwój maszyn i urządzeń, rozwój aplikacji i środowisk programistycznych, zintegrowane projektowanie, weryfikacje energetyczną i środowiskową oraz przetwarzanie i powtórne użycie materiałów.

KIS 6. Transport przyjazny środowisku

Analizując KIS 6., zakres dotyczy kierunków rozwoju środków transportu na podstawie potencjału badawczego i przemysłowego przedstawicieli branży. W ramach optymalizacji środków transportu skupia się na zmniejszeniu energochłonności, emisyjności czy poprawie ekonomiki oraz kwestiach bezpieczeństwa. Przemysł motoryzacyjny powinien podlegać stałej transformacji cyfrowej jak i ekologicznej. Kluczowe rozwiązania dotyczą proekologicznych rozwiązań większego wykorzystania OZE oraz nowych paliw, poprawy procesów produkcyjnych i technologicznych, rozwoju nowoczesnych rozwiązań w systemach zarządzania transportem, poprawy gospodarki obiegu materiałów wykorzystywanych w produkcji i eksploatacji środków transportu, optymalizacji i ulepszania aktualnych procesów produkcyjnych w celu zapewnienia produktu konkurencyjnego cenowo i użytkowo. Dział tej specjalizacji obejmuje innowacyjne środki transportu, proekologiczne rozwiązania konstrukcyjne i komponenty w środkach transportu, systemy zarządzania transportem, innowacyjne materiały w środkach transportu oraz innowacyjne technologie produkcji środków transportu i ich części.

KIS 7. Gospodarka o obiegu zamkniętym

Gospodarka o obiegu zamkniętym to specjalizacja dotycząca procesów B+R+W tj. obszarów wsparcia innowacyjnych prac badawczych, rozwojowych, wdrożeniowych, które związane są ze zrównoważonym zagospodarowaniem zasobów odnawialnych i nieodnawialnych. Zakres KIS 7. wobec wymienionych preferencyjnych obszarów wsparcia to m.in. opracowywanie rozwiązań służących transformacji polskiej gospodarki w kierunku modelu GOZ. Będzie to możliwe wówczas poprzez wdrażanie idei ekoprojektowania i koncepcji 6R, o której możecie przeczytać także na naszym blogu – tutaj. W tej specjalizacji priorytetowo traktowane są projekty z zakresu zrównoważonej produkcji przemysłowej, zrównoważonej konsumpcji oraz projekty wsparcia rozwoju GOZ w kluczowych europejskich łańcuchach wartości. W ramach koncepcji inteligentnej specjalizacji KIS 7. wyróżnia się działy takie jak ekoprojektowanie dla GOZ, pozyskanie i wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych, przetwórstwo i produkcja, użytkowanie i konsumpcja oraz odpady i ścieki.

KIS 8. Zaawansowane materiały i nanotechnologia

Przyglądając się bliżej koncepcji inteligentnej specjalizacji KIS 8., obszar obejmuje zaawansowane materiały inżynierskie, technologie procesów materiałowych i nanotechnologii (ZMI). Wskazano 10 najbardziej innowacyjnych obszarów aplikacyjnych materiałów inżynierskich (OAMI), które obejmują kolejno zdrowie, budownictwo, energie, transport, gospodarstwo domowe i higienę osobistą, opakowania, tekstylia, rolnictwo, urządzenia elektroniczne, maszyny i środki produkcji. Działy jakie posiada niniejsza KIS to materiały i nanomateriały ekologiczne, biometryczne, bioniczne i biodegradowalne z uwzględnieniem śladu środowiskowego, obiegu zamkniętego, minimalizacji odpadów oraz czystszej technologii i nanotechnologii wraz z racjonalizacją stosowania materiałów polimerowych, wielofunkcyjne i nanostrukturalne materiały o radykalnie zwiększonej, nowej funkcjonalności oraz ich technologie, materiały i nanomateriały kompozytowe ultralekkie, ultra-wytrzymałe i o radykalnie podwyższonej żaroodporności i żarowytrzymałość, zaawansowane materiały i nanomateriały dla energii odnawialnej, do przetwarzania, magazynowania i racjonalizacji gospodarowania energią, materiały i nanomateriały kompozytowe o osnowie lub wzmocnieniu z nanowłókien, nanodrutów i nanorurek, w tym węglowych i ich technologie, zaawansowane materiały, technologie i nanotechnologie produktów o wysokiej wartości dodanej i dużym znaczeniu dla łańcuchów wartości w przemyśle, wraz z technologiami przyrostowymi 3D i 4D, zaawansowane materiały i nanomateriały oraz technologie i nanotechnologie dla celów medycznych i ochrony zdrowia oraz materiały inżynieryjno-biologiczne z udziałem żywych tkanek i komórek, zaawansowane materiały i nanomateriały oraz technologie i nanotechnologie do zastosowań związanych z bezpieczeństwem, wielofunkcyjne warstwy i nanowarstwy przeciwzużyciowe, ochronne i o specjalnych właściwościach fizykochemicznych oraz kompozyty i nanokompozyty przestrzenne, warstwowe, samoorganizujące się i samonaprawiające się i samonaprawialne, modelowanie i symulacja, wykorzystanie baz danych i cyfrowych bliźniaków w odniesieniu do struktury i właściwości oraz komputerowe wspomaganie projektowania i wytwarzania materiałów i nanomateriałów.

KIS 9. Elektronika i fotonika

Najbardziej perspektywicznymi obszarami rozwoju w ramach KIS 9. są nowoczesne zaawansowane technologicznie sensory elektroniczne i fotoniczne do detekcji i analizy emisji promieniowania EM i akustycznego znajdujące zastosowanie w systemach produkcji, rolnictwie, energetyce, transporcie i medycynie, oraz pozostałych dziedzinach życia, a także technologie, materiały i urządzenia dla fotowoltaiki, technologie, materiały i urządzenia światłowodowe, innowacyjne źródła promieniowania optycznego (materiały, technologie, urządzenia), systemy oraz sieci sensorowe i telekomunikacyjne, innowacyjne układy i systemy elektroniki, optoelektroniki i fotoniki scalonej, innowacyjne technologie i systemy elektroniki drukowanej, dedykowane obszary rozwoju i adaptacji sensorów i urządzeń elektronicznych oraz zagadnienia horyzontalne w technologiach sensorowych i fotonicznych.

KIS 10. Technologie informacyjne, komunikacyjne oraz geoinformacyjne

W ramach tej specjalizacji obszarem wsparcia została objęta problematyka technologii, informacyjnych, komunikacyjnych oraz technologii geoinformacyjnych, zarówno jako elementów niezależnych jak i elementów powiązanych, prowadzących do opracowania innowacyjnych produktów, technologii, procesów lub istotne udoskonalenie już istniejących. Obszary rozwoju wpisujące się w zakres specjalizacji to technologie internetu przyszłości, technologie internetu rzeczy (IoT), systemy wbudowane, inteligentne sieci w infrastrukturach, architektury, systemy i aplikacje w inteligentnych sieciach, zarządzanie informacją, rzeczywistość mieszana oraz interfejsy człowiek-maszyna i maszyna-maszyna, cyberbezpieczeństwo, rozwój sztucznej inteligencji (AI), pozycjonowanie i nawigacja, pozyskiwanie geoinformacji, przetwarzanie, analizowanie, udostępnianie oraz wizualizacja geoinformacji, geoinformatyka, innowacyjne zastosowania geoinformacji oraz technologie informacyjne, komunikacyjne oraz geoinformacyjne w ograniczeniu negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne.

KIS 11. Automatyzacja i robotyka

KIS 11. to specjalizacja, której zakresy dotyczy problematyki automatyzacji i robotyzacji procesów technologicznych stanowiących zasadniczą część procesu produkcyjnego, z uwzględnieniem aktualnych oraz przyszłych trendów krajowych, europejskich, światowych związanych z procesami wytwarzania w różnych branżach przemysłowych. W ramach obszarów wsparcia rozwoju wyróżnia się projektowanie i optymalizację procesów wytwarzania, technologie automatyzacji i robotyzacji procesów, diagnostykę i monitorowanie, systemy sterowania oraz maszyny i urządzenia automatyzujące i robotyzujące procesy.

KIS 12. Przemysły kreatywne

Inteligentna specjalizacja uwzględnia 4 podspecjalizacje: wzornictwo – projektowanie, gry, multimedia oraz rozszerzoną rzeczywistość (XR). Przemysły kreatywne są to przemysły, których produkcja jest objęta ochroną przez prawo autorskie, a dostarczane produkty stanowią element kultury symbolicznej. W ramach tych podspecjalizacji można kolejno rozumieć obszar interdyscyplinarnej aktywności twórczej, na styku nauki, techniki, gospodarki, ekonomii, kultury, produkcję, marketing, dystrybucję i sprzedaż gier komputerowych, media stanowiące połączenie kilku różnych form przekazu informacji (tekstu, dźwięku, grafiki, animacji, wideo) w celu dostarczania odbiorcom informacji lub rozrywki oraz typy cyfrowej rzeczywistości tj. poszerzoną/wzbogaconą rzeczywistość (AR), rzeczywistość mieszaną (MR), rzeczywistość wirtualną (VR), mediowaną rzeczywistość (MYR) praz multimediowaną/zapośredniczoną rzeczywistość (multiMYR/AllR).

KIS 13. Technologie morskie

Specjalizacja obejmuje takie obszary jak specjalistyczne jednostki pływające, konstrukcje morskie i przybrzeżne, logistykę opartą o transport morski i śródlądowy oraz przemysł pogłębiarski. Wyróżniając te obszary KIS 13. uwzględnia projektowanie, budowę i konwersję specjalistycznych jednostek pływających oraz ich specjalistycznego wyposażenia, projektowanie, budowę i przebudowę konstrukcji morskich i przybrzeżnych, procesy i urządzenia wykorzystywane na potrzeby logistyki opartej o transport morski i śródlądowy oraz nowoczesne technologie w przemyśle pogłębiarskim.